“Ik ben een jonkie…”

Een poosje deed ik vrijwilligerswerk in Amsterdam. Vanuit de gemeentelijke database worden alle 75-jarigen en ouder gebeld en desgewenst bezocht. Gaat het goed met ze? Vereenzamen ze niet? Hoe loopt het financieel? Wie doet de boodschappen en het huishouden? Ik ga op onderzoek uit…

Mijn laatste bezoek was bij een dame van 87 jaar. Natuurlijk niet meer de snelste en niet vrij van kwalen en pillen maar nog steeds op twee hoog en ‘in control’. Rond koffietijd werd mij – natuurlijk – koffie aangeboden en verrassend genoeg kwam ze met cappuccino.

Bij alle mensen waar ik ben geweest is in gesprek raken geen enkel probleem. Ze vinden het fijn om te vertellen. Elk onderwerp kan een aanleiding zijn om zichzelf te laten kennen. En de voornamelijk vrouwen die ik heb bezocht, laten zich ook echt kennen!

Vrij van ‘erbij willen horen’ en prestatiedrang komt er een loepzuiver verhaal over een leven in het teken van de vorige eeuw. Met oorlog en ontbering, met armoede, honger, weinig opleiding en geen carrièremogelijkheden als vrouw.

Ik probeer het me voor te stellen en alsof de dame van vandaag mijn gedachten raadt:

Het is bijna niet voor te stellen. Ik kan het ook moeilijk uitleggen. Nu is alles anders.

Wat ik waarneem is geen klacht, geen zelfmedelijden en het idee slachtoffer te zijn. Het is een heldere waarneming van wat er nu gaande is en van de snelheid waarin de veranderingen zich voltrekken. Ik ervaar mezelf als leerling in het bijzijn van haar wijsheid.

Ze schetst een verhaal vol overgave aan wat ze op haar pad tegenkwam. Geen passieve berusting maar het terugkijken op een leven dat ze bewust heeft geleefd. En wat je niet kon veranderen, dat nam je ter hand en daar maakte je het beste van. Dat deze dame wel degelijk de regie over haar leven pakte, blijkt later, wanneer ze vertelt dat ze op haar 62^e ‘gewoon’ ging scheiden en weer op zichzelf ging wonen. Dat was eind jaren ’80, dus ook nog niet zo gewoon als nu bovendien.

Het gesprek vordert en af en toe stel ik een vraag om te onderzoeken waar ze wat aan zou kunnen hebben. Ze heeft niets nodig. Alles is ‘onder controle’ en ze is er trots op, haar autonomie.

Het praten met haar is als het teruggezet worden in een tijdmachine. De beelden die ze oproept zijn zo helder en vol tastbaarheid dat ik haar geluk en ontberingen kan voelen.

Ik zie een film van een kind met haar broertje, dat als tiener aan het werk gaat en zich al werkende ontwikkelt. Ik zie een vrouw die vecht voor haar geluk en alles op alles zet om een kind te mogen krijgen en opvoeden. Ik zie vanuit de donkerte van haar jeugd haar stralende kleuren waarmee ze haar leven schwung geeft.

En  op mijn vraag hoe ze het vindt, zo nog steeds midden in Amsterdam:

Het is heerlijk. Altijd mensen en je bent zo bij het Leidseplein. Dan drink ik een bakkie koffie en dan praat er altijd wel iemand tegen me.

Zij had geen coach, bedenk ik me ineens. Geen healing of mindfullness om haar leven richting te geven of te verlichten. Ze volgde puur en alleen haar hart in alle situaties die haar werden voorgeschoteld. En dat is het. Niet meer en niet minder.

Ik vraag of ze fijne buren heeft. Ze kijkt me aan en glimlacht:

Ach, er zijn er al twee van 100 jaar en een aantal is over de 90. Die gaan de trappen niet meer op. Ik ben een jonkie hier.

Nee, deze dame heeft geen hulp van ons nodig. Niet nu. Ze staat in het leven zoals ze op haar leeftijd wil en kan. En ongemerkt… help zij mij! Dank u wel mevrouw.